برخی ترجمه های پوهاند صاحب میرحسین شاه خان !

برخی ترجمه های پوهاند صاحب میرحسین شاه خان !

پوهاند صاحب میرحسین شاه خان یکی از دانشمندان و استادان نخبه علمی افغانستان، که تمام عمر خویش را در تربیه و تحصیل فرزندان کشور صرف نموده و سالیان متمادی استاد کرسی تاریخ در پوهنتون کابل بوده اند . استاد بزرگوار برعلاوه تآلیف آثار تاریخی و ادبی ؛ ترجمه چندین جلد کتاب و تعدادی مقالات علمی را به زیور قلم خویش به السنه دری و پشتو آراسته اند.

تالیفات استاد را میتوان چنین برشمرد:

  

ـ احوال وآثار قاضی حمیدالدین بلخی ، مجله : اندوایرانیکا ، کلکته هند ،1957

ـ تاریخ افغانستان ( مغلان) مجله آریانا ، انجمن تاریخ ، ۱۳۳۵ ـ ۱۳۳۶

ـ افغانها در هند ، انجمن تاریخ ، ۱۳۴۵ هـ

ـ خلاصته المریدین ، مقدمه ، پوهنځی ادبیات ، پوهنتون کابل ، ۱۳۴۳ هـ ش

ـ تاریخ علوم ، تکثیر شده پوهنځی علوم اجتماعی . پوهنتون کابل ، ۱۳۶۴هـ ش. چاپ مجدد زیر چاپ است

ـ تاریخ نویسی ، تکثیر شده ، پوهنځی علوم اجتماعی ، پوهنتون کابل ، ۱۳۶۷ هـ ش

۱۵ ـ نسخ خطی پشتو در کتابخانه های مدرسه شرقیه افریقایی لندن پوهنتون های کمبریج و آکسفورد ، موزه بریتانیا و دیوان هند ، منتشر شده در مجله وژمه ، پوهنځی ادبیات ، پوهنتون کابل

همچنان آثار که با توانمندی علمی ایشان ترجمه گردیده است قبل از همه باید از حواشی و تعلیقات حدود العالم من المشرق و المغرب نام گرفت . حدود العالم که با نام عربی و متن دری به نگارش گرفته شده است توسط دانشمند روسی مینورسکی به زبان انگلیسی ترجمه و تحشیه و تعلیقاتی برآن افزوده شده است . استاد این کتاب جغرافیایی را به لطافت بیان و حفاظت کلام ترجمه نمودند که در سال 1342 هـ ش بار اول در کابل طبع و انتشار یافت . چاپ دوم یه مناسبت میلاد کابل ، شاروالی کابل ، ۱۳۹۰ هـ ش . چاپ های جداگانه ۱ و۲ با تصحیح و حواشی بیشتر از داکتر غلام رضا ورهرام و مریم میراحمدی ۱۳۷۲ و ۱۳۸۳ هـ ش ایران. 

ترجمه های دیگر استاد که به شکل کتاب در سالهای محتلف انتشار یافته عبارتند از :

انگلستان و افغانستان ، تاریخ هند درقرون وسطی، سهم مسلمانان در جغرافیه ، اثار و احوال بیدل، تعلیقات مجدد بر حدود العالم ، زندگانی سیاسی امیرعلی شیر نوایی .

در پهلوی کتاب های فوق ؛ مقالات متعددی از استاد بزرگوار پوهاند میرحسین شاه خان ؛ در مجلات علمی در پوهنتون کابل و یا اکادمی علوم افغانستان انتشار یافته است . مقالاتی که چون با محتوای علمی ( وژمه ) های زیبا و گلواژه های ( ادب) سرزمین ( آریانا) باستان با ( جغرافیا) فعلی ( افغانستان) همراه شده و نور خویش را با طلوع افتاب ( خراسان ) از کنشکا تا امان الله پهن مینماید . تشنه لبان معرفت چون( انیس) و همدم علوم اند با خوانش هر مطلب که از قلم استاد تراوش نموده به مثابه ( زیری) گرانبها دانسته و در کلکسیون کتابخانه های خویش می آرایند.

برخی این ترجمه ها ؛جسته و گریخته از تلاطم طوفان زمان جان سالم به دور برده و هنوزمشعل فروزان دانش در ارشیف و کتابخانه ها چشم امید هموطنان را سیراب مینمایند . از جمله :

1 – جیهانی که جیهانی نبود؟

نویسنده : مینورسکی ، مجله آریانا ، ش 5 – 6 ، میزان – جدی 1346 هـ ش.

2 -  امیر علی شیر نوایی ، در سه بخش،

نویسنده مینورسکی – بارتولد : مجله آریانا،ش 5 -6 قوس – جدی،  شماره اول دلو و حوت ، س 1345 هـ ش، و ش 2  حمل و ثور، سال 1346 هـ ش .

3 – سپاه سلاطین افغانی در هندوستان شمالی .

نویسنده : اقتدارحسین صدیقی، مجله اریانا ،  ش اول، دلو و حوت ، س 1349 هت ش، ش  دوم حمل و ثور 1350 هـ ش.

4 – دماغه امید قبل از اروپاییان (1)

نویسنده : داکتر سید مقبول احمد ، مجله جغرافیا، ش اول ، س 1348 هـ ش.

5 –علم تاریخ

نویسنده : ورک ماستر[؟] ، مجله ادب، ش 4 ، میزان و عقرب، 1337 هـ ش .

6 – سهم افغانها در تاریخ و مدنیت هند در قرون وسطی

نویسنده : مکن لال رای چهودری، مجله ادب ، ش 2 ، جوزا – سرطان 1338 هـ ش .

7 – بحثی در اثار و احوال بیدل

نویسنده : داکتر نورالحسن انصاری ، مجله ادب، ش 1 – 2 ، حمل – سرطان 1351 هـ ش .

8 – منصب شقدار در زمان سلطنت دهلی

Islamic Culture Vol: XLI .No . 4 .ترجمه از : 

ش 3 -4 ، س 1350 هـ ش .

9 – مطالب تازه – در آثار منظوم و منثور حکیم سنایی

نویسنده : داکتر نذیراحمد، مجله ادب ، ش 3 – 4 ، س 1349 هـ ش .

10 – کاهی در آگره و دهلی

نویسنده : پروفیسور هادی حسن ، مجله ادب ، ش 1 – 2 ، س 1348 هـ ش .

11 – بحثی در اثار و احوال بیدل

نویسنده : داکتر نورالحسن انصاری ، مجله ادب ، ش 5 – 6 ، سال 1350 هـ ش .

در پایان معذرت مرا پذیرفته که نتوانستم آنچه لازم بود ؛  نسبت عدم دسترسی به کلکسیون های کامل مجلات اریانا و ادب و جغرافیا و وژمه و بلوتن جغرافیه ، و جریده زیری و روزنامه انیس ؛ نتوانستم مقالات دیگر پوهاند صاحب را به معرفی بگیرم . ارزومندم تا در اینده ؛ به تمام داشته های علمی استاد که در گنجینه های دانش انتشار یافته ، فایق آمده و خدمت شما هموطنان عزیز آنها را ارایه نمایم .